Lỗi bọt thủy máy toàn đạc: Nguyên nhân và cách khắc phục

Trong quá trình sử dụng thiết bị đo đạc trắc địa, đặc biệt là máy toàn đạc điện tử, lỗi bọt thủy là một trong những sự cố thường gặp nhất. Dù không phải lỗi nghiêm trọng về phần mềm hay phần cứng, lỗi bọt thủy máy toàn đạc vẫn có thể ảnh hưởng trực tiếp đến độ chính xác của phép đo, gây sai lệch kết quả và kéo dài thời gian xử lý dữ liệu. Hãy cùng Việt Thanh Group tìm hiểu về lỗi bọt thủy máy toàn đạc.

Nguyên nhân gây lỗi bọt thủy máy toàn đạc

Bọt thủy là bộ phận giúp người sử dụng cân bằng máy toàn đạc theo phương ngang và phương đứng trước khi tiến hành đo. Có hai loại bọt thủy phổ biến là bọt thủy tròn (dùng để cân bằng sơ bộ) và bọt thủy dài (dùng để cân bằng chính xác). Khi bọt thủy bị lỗi, việc cân bằng máy sẽ không còn chính xác, dẫn đến sai số trong kết quả đo tọa độ, khoảng cách, hoặc góc.

Va đập, rơi rớt trong quá trình vận chuyển

Máy toàn đạc là thiết bị đo đạc có độ chính xác cao, được cấu tạo từ các bộ phận cơ khí – quang học nhạy cảm, trong đó bọt thủy là một trong những thành phần dễ tổn thương. Khi máy bị rơi rớt từ độ cao hoặc va đập mạnh, đặc biệt trong quá trình vận chuyển qua địa hình gồ ghề, rung lắc, hoặc do bất cẩn trong thao tác di chuyển, bọt thủy có thể bị lệch khỏi vị trí chuẩn, làm sai lệch quá trình cân bằng máy.

Trong một số trường hợp nặng, va đập còn có thể làm vỡ hoặc nứt bọt thủy, dẫn đến rò rỉ chất lỏng bên trong, khiến bộ phận này hoàn toàn không thể sử dụng. Đây là lý do vì sao nhà sản xuất luôn khuyến nghị sử dụng hộp đựng chống sốc chuyên dụng, đệm mút và cố định thiết bị cẩn thận khi di chuyển.

Bọt thủy bị lệch sau thời gian sử dụng dài

Không chỉ những va chạm mạnh mới gây lỗi, việc sử dụng máy toàn đạc liên tục trong nhiều tháng hoặc nhiều năm cũng có thể khiến bọt thủy bị lệch nhẹ dần theo thời gian. Điều này xảy ra do các yếu tố tự nhiên như:

Giãn nở vật liệu (dưới tác động của nhiệt độ môi trường)
Lão hóa cấu kiện trong hệ thống giữ cân bằng
Sự hao mòn vi mô tại các điểm tiếp xúc của vít điều chỉnh bọt thủy

Ban đầu, sự lệch này có thể rất nhỏ và khó nhận thấy bằng mắt thường, nhưng nếu không được hiệu chỉnh định kỳ, nó sẽ tích tụ thành sai số lớn, ảnh hưởng rõ rệt đến kết quả đo. Vì vậy, người dùng cần thực hiện kiểm tra và hiệu chuẩn bọt thủy định kỳ để đảm bảo độ chính xác của thiết bị luôn ở mức tối ưu.

Thay đổi điều kiện môi trường

Bọt thủy hoạt động dựa trên sự dịch chuyển của bọt khí trong chất lỏng để biểu thị trạng thái cân bằng. Tuy nhiên, khi thiết bị hoạt động trong môi trường nhiệt độ quá cao (trên 40°C) hoặc quá lạnh (dưới 0°C), chất lỏng bên trong bọt thủy có thể bị co giãn, làm sai lệch vị trí của bọt khí.

Thêm vào đó, các tác động từ độ ẩm, bụi bẩn hoặc tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời trong thời gian dài cũng có thể ảnh hưởng đến độ nhạy và tuổi thọ của bọt thủy. Đây là lý do tại sao người sử dụng nên bảo quản máy toàn đạc trong điều kiện nhiệt độ ổn định, tránh phơi thiết bị ngoài trời quá lâu mà không che chắn.

Bọt thủy bị nứt hoặc rò rỉ chất lỏng

Đây là một trong những lỗi nghiêm trọng và dễ nhận biết nhất liên quan đến bọt thủy. Khi lớp vỏ thủy tinh hoặc nhựa bao bọc bọt thủy bị nứt, bể hoặc bị xì, chất lỏng bên trong sẽ rò rỉ ra ngoài, khiến bọt khí không còn di chuyển được đúng cách.

Không chỉ gây mất cân bằng trong thao tác đo đạc, bọt thủy hư hỏng có thể khiến thiết bị không thể hiệu chỉnh được, ảnh hưởng đến toàn bộ quá trình khảo sát hoặc thi công. Trong trường hợp này, giải pháp duy nhất là thay mới bộ phận bọt thủy tại trung tâm kỹ thuật chuyên nghiệp. Việc tự ý thay thế mà không đúng chuẩn có thể làm sai lệch hệ thống cân bằng hoặc làm hỏng các bộ phận liên quan khác của máy.

Máy Toàn Đạc Sokkia IM-100 Series là thiết bị được đánh giá cao về độ chính xác và độ bền trong khảo sát công trình. Tuy nhiên, trong quá trình sử dụng thực tế, không tránh khỏi lỗi bọt thủy bị lệch do va đập, vận chuyển hoặc sử dụng lâu ngày. Khi bọt thủy sai lệch, việc cân bằng máy trở nên khó khăn, dẫn đến sai số trong kết quả đo đạc.

>>>Xem thêm: Lỗi núm điều quang máy toàn đạc: Nguyên nhân, cách xử lý

Cách khắc phục lỗi bọt thủy máy toàn đạc

Hiệu chỉnh bọt thủy bằng tay – Giải pháp tạm thời khi sai số nhỏ

Khi bọt thủy trên máy toàn đạc bị lệch nhẹ, chưa ảnh hưởng nghiêm trọng đến kết quả đo, người dùng có thể tự thực hiện hiệu chỉnh bọt thủy thủ công. Hầu hết các dòng máy đều được trang bị ốc chỉnh bọt thủy, thường nằm ngay phía dưới phần thân máy, gần mặt phẳng gắn bọt thủy hoặc quanh khu vực đế ba chân.

Người sử dụng cần thực hiện các bước sau:

Đặt máy trên mặt phẳng cố định, sử dụng giá ba chân chắc chắn.
Dùng các vít cân bằng xoay nhẹ từng bên theo chiều kim đồng hồ hoặc ngược lại để điều chỉnh vị trí bọt khí về chính giữa vòng tròn.
Kiểm tra lại sau mỗi lần chỉnh để đảm bảo sai số được khắc phục tối đa.

Việc hiệu chỉnh bằng tay yêu cầu kiên nhẫn và thao tác chuẩn xác, bởi chỉ một sai lệch nhỏ cũng có thể gây ra sai số trong quá trình đo đạc. Tuy nhiên, cách này chỉ phù hợp với các lỗi nhẹ hoặc tình huống cần xử lý nhanh tại công trường.

Đưa máy đến trung tâm bảo hành – hiệu chuẩn định kỳ là cần thiết

Khi gặp lỗi nghiêm trọng hơn như bọt thủy không di chuyển, lệch quá xa tâm chuẩn, hoặc bạn nghi ngờ có hiện tượng hỏng hóc bên trong như rò rỉ chất lỏng, vỡ kính, thì không nên tiếp tục sử dụng hoặc tự sửa tại nhà.

Trong trường hợp này, người dùng nên:

Đưa máy đến trung tâm bảo hành chính hãng hoặc cơ sở hiệu chuẩn thiết bị đo đạc chuyên nghiệp để được kiểm tra toàn diện.
Kỹ thuật viên sẽ sử dụng thiết bị chuyên dụng để xác định chính xác sai số, thực hiện điều chỉnh chuẩn theo thông số nhà sản xuất hoặc thay mới bọt thủy nếu cần thiết.
Nên thực hiện hiệu chuẩn định kỳ từ 6 tháng đến 1 năm/lần, đặc biệt đối với máy thường xuyên sử dụng ngoài hiện trường, để đảm bảo độ chính xác cao nhất.

Việc hiệu chuẩn chuyên nghiệp không chỉ giúp đảm bảo độ tin cậy trong công tác đo đạc mà còn kéo dài tuổi thọ của máy toàn đạc và giảm thiểu nguy cơ phát sinh lỗi trong tương lai.

Sử dụng thiết bị có tính năng cân bằng tự động – Giải pháp hiện đại

Với sự phát triển của công nghệ đo đạc, nhiều dòng máy toàn đạc hiện đại ngày nay được tích hợp hệ thống cân bằng tự động điện tử (Automatic Leveling). Tính năng này sử dụng cảm biến nghiêng và thuật toán điện tử để tự động phát hiện và điều chỉnh độ nghiêng của thiết bị, giúp duy trì vị trí cân bằng chuẩn mà không cần phụ thuộc hoàn toàn vào bọt thủy vật lý.

Lợi ích nổi bật:

Tiết kiệm thời gian căn chỉnh, đặc biệt hữu ích trong điều kiện đo ngoài trời hoặc địa hình không ổn định.
Tăng độ chính xác và ổn định khi đo đạc với tốc độ cao.
Giảm thiểu sai số do yếu tố con người, phù hợp với các dự án đo đạc quy mô lớn hoặc yêu cầu khắt khe về độ chính xác.

Nếu bạn thường xuyên sử dụng máy trong môi trường phức tạp hoặc muốn đảm bảo hiệu quả công việc lâu dài, hãy đầu tư vào các model máy toàn đạc có tính năng tự động cân bằng, vừa tiện lợi, vừa chính xác hơn nhiều so với thao tác thủ công.

Trong khi đó, Máy Toàn Đạc Sokkia IM-50 Series cũng gặp tình trạng bọt thủy bị lệch sau thời gian dài hoạt động ngoài trời, nơi thường xuyên có thay đổi nhiệt độ hoặc độ ẩm. Một số người dùng ghi nhận hiện tượng bọt thủy bị nứt, hoặc rò rỉ chất lỏng bên trong, khiến khả năng cân bằng bị ảnh hưởng nghiêm trọng.

>>>Xem thêm: Những sai lầm khi mua máy toàn đạc điện tử và gợi ý địa chỉ bán hàng uy tín

Lưu ý khi sử dụng bọt thủy máy toàn đạc

Kiểm tra bọt thủy mỗi ngày trước khi sử dụng máy.
Không để máy tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng hoặc nơi có nhiệt độ cao lâu dài.
Hạn chế va chạm, sử dụng túi đựng chống sốc khi di chuyển thiết bị.

Khi nào nên thay bọt thủy?

Nếu sau nhiều lần hiệu chỉnh mà bọt vẫn không trở về đúng tâm hoặc có dấu hiệu rò rỉ, vẩn đục, nứt, bạn nên thay mới để đảm bảo độ chính xác khi đo. Việc thay thế nên thực hiện bởi kỹ thuật viên có kinh nghiệm để tránh làm ảnh hưởng đến hệ thống căn chỉnh của máy.

Bảo trì máy toàn đạc định kỳ

Bên cạnh việc xử lý lỗi bọt thủy, người dùng nên bảo trì máy toàn đạc định kỳ 6 – 12 tháng/lần. Việc này giúp kiểm tra tổng thể cảm biến, hệ thống đo lường, trục quay và bọt thủy, từ đó kéo dài tuổi thọ thiết bị và duy trì độ chính xác ổn định.

Lỗi bọt thủy máy toàn đạc tưởng chừng nhỏ nhưng nếu không xử lý đúng cách sẽ ảnh hưởng đến toàn bộ kết quả đo đạc. Việc kiểm tra, hiệu chỉnh thường xuyên và bảo trì thiết bị định kỳ là giải pháp tối ưu giúp người dùng đảm bảo hiệu suất và độ chính xác trong công việc.