Hệ tọa độ giả định là gì? Tìm hiểu khái niệm

Trong lĩnh vực trắc địa, đo đạc và bản đồ, hệ tọa độ giả định là gì? Là công cụ không thể thiếu để định vị và xác định vị trí các điểm trong không gian. Ngoài các hệ tọa độ chuẩn như VN-2000 hay WGS-84, đôi khi người dùng sẽ gặp khái niệm “hệ tọa độ giả định”. Đây là loại hệ tọa độ được thiết lập tạm thời trong một phạm vi nhỏ để phục vụ cho một dự án cụ thể. Hệ tọa độ này không liên kết trực tiếp với các hệ quy chiếu toàn cầu, nhưng vẫn đảm bảo tính tương đối chính xác trong phạm vi đo đạc đã định và công cụ hỗ trợ như máy định vị 2 tần số RTK để đảm bảo dữ liệu chính xác. Hãy cùng Việt Thanh Group tìm hiểu về hệ tọa độ giả định là gì?

Hệ tọa độ giả định là gì?

Hệ tọa độ giả định là một hệ tọa độ được xây dựng tạm thời và cục bộ, không liên kết với bất kỳ hệ quy chiếu quốc gia hay toàn cầu nào. Nó được tạo ra để phục vụ các công việc đo đạc nhỏ lẻ, không yêu cầu tính liên kết cao về vị trí hoặc độ chính xác tuyệt đối theo chuẩn quốc gia.

Trong hệ tọa độ giả định, người dùng sẽ tự chọn điểm gốc tọa độ (gọi là mốc giả định) và trục tọa độ theo nhu cầu công việc, thường dùng trong phạm vi hẹp như công trình xây dựng, khảo sát khu đất nhỏ, hay đo vẽ sơ đồ địa hình tạm thời.

Hệ tọa độ giả định là hệ tọa độ được thiết lập tạm thời và cục bộ, thường dùng trong các dự án thi công nhỏ, nơi không yêu cầu kết nối trực tiếp với các hệ quy chiếu toàn cầu. Với Máy GNSS RTK Satlab Freyja, người dùng có thể dễ dàng khởi tạo một hệ tọa độ giả định ngay tại công trường nhờ vào khả năng định vị nhanh, chính xác và giao diện cấu hình thân thiện.

>>>Xem thêm: Hướng dẫn chi tiết cách xuất tọa độ và ghi tọa độ điểm trực tiếp trong MicroStation V8i

Đặc điểm của hệ tọa độ giả định

Một số đặc điểm nổi bật của hệ tọa độ giả định bao gồm:

Không liên kết với hệ quy chiếu toàn cầu: Khác với hệ VN-2000 hay WGS-84, hệ giả định không có điểm gốc cố định theo kinh độ – vĩ độ thực.
Phạm vi áp dụng nhỏ: Chủ yếu dùng trong công trình nội bộ hoặc khảo sát cục bộ.
Dễ thiết lập: Người đo có thể chọn điểm bất kỳ làm mốc và xây dựng hệ trục tọa độ đơn giản theo yêu cầu.
Không có tính chuẩn hóa: Mỗi hệ giả định là độc lập, nên không thể sử dụng chung dữ liệu giữa các khu vực hoặc dự án khác nhau.
Dễ chuyển đổi: Trong trường hợp cần, dữ liệu từ hệ giả định có thể được chuyển đổi về hệ tọa độ chuẩn nếu biết đủ thông tin tham chiếu.

Trong nhiều trường hợp thực tế, việc sử dụng hệ tọa độ giả định giúp đơn giản hóa quy trình đo đạc, đặc biệt là tại các công trình không yêu cầu kết nối với hệ tọa độ quốc gia. Máy GNSS RTK Satlab SL7 hỗ trợ người dùng thiết lập hệ tọa độ giả định một cách nhanh chóng bằng cách xác định điểm mốc tùy chọn làm gốc tọa độ.

>>>Xem thêm: Trục tọa độ trong CAD bị nghiêng – Nguyên nhân và cách khắc phục

Khi nào nên sử dụng hệ tọa độ giả định?

Hệ tọa độ giả định được sử dụng trong các trường hợp sau:

Khảo sát sơ bộ: Khi cần đo đạc nhanh, chưa cần liên kết với hệ tọa độ chuẩn.
Dự án tạm thời, quy mô nhỏ: Như thi công một hạng mục phụ trợ, xây dựng nhà tạm, trạm kỹ thuật, công trình dân dụng nhỏ.
Khi không có điều kiện xác định tọa độ quốc gia: Trong trường hợp không có kết nối GNSS, không có lưới tọa độ quốc gia, hay vị trí đo nằm ngoài vùng phủ bản đồ cơ sở.
Đào tạo, thực hành: Dùng trong các bài tập đo đạc, trắc địa cơ bản tại trường học, nơi học viên cần hiểu nguyên lý thiết lập hệ tọa độ mà không cần đến tọa độ chuẩn.

Ưu điểm và nhược điểm của hệ tọa độ giả định

Ưu điểm:

Thiết lập nhanh và linh hoạt theo điều kiện thực địa
Không yêu cầu thiết bị phức tạp, chỉ cần máy toàn đạc, máy thủy bình hoặc GPS cầm tay
Phù hợp với công trình nhỏ, không yêu cầu liên kết cao

Nhược điểm:

Không thể dùng chung dữ liệu với các hệ khác
Không phù hợp với công trình lớn hoặc cần cấp phép
Gây khó khăn khi muốn chuyển đổi sang hệ tọa độ quốc gia nếu không có điểm khống chế chuẩn

Hệ tọa độ giả định có thể chuyển sang hệ VN-2000 được không?

Câu trả lời là có thể, nhưng cần điều kiện: bạn phải có ít nhất 3 điểm trong hệ tọa độ giả định đồng thời biết tọa độ chính xác của chúng trong hệ VN-2000 hoặc một hệ chuẩn khác. Từ đó, kỹ sư trắc địa có thể sử dụng phần mềm chuyển đổi (như Geo Office, Civil 3D, hoặc phần mềm trắc địa chuyên dụng) để thiết lập mối liên hệ hình học và chuyển đổi toàn bộ dữ liệu sang hệ chuẩn.

Tuy nhiên, quá trình này yêu cầu chuyên môn và độ chính xác cao, nên chỉ nên thực hiện nếu thật sự cần liên kết dữ liệu hoặc bàn giao hồ sơ cho cơ quan chức năng.

Ứng dụng thực tế của hệ tọa độ giả định

Một số tình huống thực tế thường áp dụng hệ tọa độ giả định như:

Thi công một tuyến đường nội bộ trong khu dân cư
Xây dựng nhà kho, bãi xe, xưởng tạm trên khu đất chưa quy hoạch
Khảo sát địa hình khu vườn, nông trại nhỏ
Dựng bản đồ hiện trạng phục vụ cho thiết kế tạm thời
Các bài tập đo đạc trong giảng dạy đại học, trung cấp ngành xây dựng – trắc địa

Tóm lại, hệ tọa độ giả định là một giải pháp linh hoạt và hữu ích trong những trường hợp không cần độ chính xác tuyệt đối theo hệ quy chiếu quốc gia hoặc quốc tế. Việc sử dụng hệ tọa độ giả định giúp đơn giản hóa quá trình đo đạc, giảm thiểu sai số cục bộ và tiết kiệm thời gian khi triển khai các công trình có quy mô nhỏ hoặc nằm trong khu vực hạn chế.