Phân chia địa giới hành chính là gì? Quy trình và ý nghĩa

Phân chia địa giới hành chính là một trong những nội dung trọng yếu trong công tác quản lý lãnh thổ của Nhà nước. Hoạt động này không chỉ mang tính kỹ thuật đo đạc mà còn gắn liền với sự ổn định chính trị, phát triển kinh tế – xã hội và quản lý hiệu quả hệ thống hành chính và công cụ hỗ trợ như máy định vị 2 tần số RTK để đảm bảo dữ liệu chính xác. Vậy phân chia địa giới hành chính là gì, thực hiện như thế nào và mang lại những lợi ích gì? Hãy cùng Việt Thanh Group tìm hiểu về phân chia địa giới hành chính.

Quy trình phân chia địa giới hành chính

Phân chia địa giới hành chính là quá trình xác định và thiết lập ranh giới lãnh thổ giữa các đơn vị hành chính như xã, phường, thị trấn, huyện, quận, tỉnh và thành phố trực thuộc trung ương. Mục tiêu là để phân định rõ phạm vi quản lý của từng đơn vị, tạo cơ sở cho việc tổ chức bộ máy hành chính, phân cấp quản lý nhà nước và quy hoạch phát triển địa phương.

Việc phân chia này được thực hiện dựa trên các yếu tố địa lý, lịch sử, dân cư, kinh tế – xã hội, phong tục tập quán… và tuân thủ theo Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Đất đai, Luật Quy hoạch và các văn bản pháp luật liên quan.

Việc phân chia địa giới hành chính thường được thực hiện theo các bước sau:

Việc phân chia địa giới hành chính là một quá trình phức tạp, mang tính kỹ thuật và pháp lý cao, đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cấp chính quyền, đơn vị kỹ thuật đo đạc và cơ quan quản lý nhà nước. Quy trình này thường được thực hiện qua các bước sau:

Khảo sát thực địa

Bước đầu tiên là tiến hành khảo sát thực tế tại các khu vực ranh giới giáp ranh giữa hai hoặc nhiều đơn vị hành chính như xã – xã, huyện – huyện, hoặc tỉnh – tỉnh. Các kỹ sư trắc địa sử dụng thiết bị hiện đại như máy GNSS RTK, máy toàn đạc điện tử để xác định chính xác tọa độ, mốc ranh giới hiện có, hoặc vị trí ranh giới dự kiến theo quy hoạch. Ngoài ra, cần đối chiếu các tài liệu cũ, bản đồ hành chính, bản đồ địa chính, sổ mục kê… để xác định rõ hiện trạng sử dụng đất và quản lý hành chính của các địa phương.

Xây dựng hồ sơ kỹ thuật địa giới

Sau khi khảo sát thực địa, các đơn vị chuyên môn sẽ tiến hành lập hồ sơ kỹ thuật địa giới hành chính, bao gồm:

Bản đồ địa giới hành chính theo tỷ lệ quy định (1/5.000, 1/10.000 hoặc lớn hơn)
Danh sách tọa độ các mốc địa giới
Biên bản mô tả ranh giới giữa các đơn vị hành chính
Ảnh chụp hiện trạng mốc giới
Các văn bản liên quan chứng minh tính hợp pháp và lịch sử hình thành ranh giới

Bộ hồ sơ này là cơ sở pháp lý và kỹ thuật để các bên liên quan xem xét, thống nhất và trình phê duyệt.

Thống nhất giữa các bên liên quan

Các đơn vị hành chính có ranh giới giáp nhau sẽ tổ chức họp bàn, xem xét hồ sơ và đi kiểm tra thực tế nếu cần. Quá trình này có thể diễn ra với sự hỗ trợ của cơ quan chuyên môn cấp huyện, tỉnh hoặc Bộ Nội vụ. Nếu các bên thống nhất được ranh giới, sẽ tiến hành ký biên bản thống nhất ranh giới hành chính. Trong trường hợp có tranh chấp hoặc chưa đạt đồng thuận, cần tổ chức hòa giải, xác minh bổ sung hoặc báo cáo cấp cao hơn xem xét xử lý.

Trình cấp có thẩm quyền phê duyệt

Sau khi đạt được thống nhất, hồ sơ kỹ thuật và biên bản liên quan sẽ được trình lên cơ quan có thẩm quyền:

UBND cấp tỉnh: Đối với phân chia địa giới hành chính cấp xã, huyện trong phạm vi tỉnh.
Bộ Nội vụ: Xem xét, thẩm định lại hồ sơ khi có đề nghị điều chỉnh hoặc xác lập mới địa giới.
Chính phủ hoặc Ủy ban Thường vụ Quốc hội: Với các trường hợp phân chia, sáp nhập hoặc điều chỉnh địa giới hành chính cấp tỉnh hoặc cấp huyện có ảnh hưởng lớn.

Quyết định phê duyệt sẽ được ban hành bằng văn bản chính thức và làm cơ sở để cập nhật trên toàn hệ thống quản lý hành chính quốc gia.

Cắm mốc và cập nhật bản đồ hành chính

Sau khi có quyết định phê duyệt, các cơ quan chuyên môn sẽ tiến hành cắm mốc địa giới hành chính tại thực địa. Mốc phải đảm bảo đúng vị trí, có ký hiệu, thông số kỹ thuật rõ ràng và được làm bằng vật liệu bền vững (bê tông, inox, đá granit…). Toàn bộ mốc giới sẽ được ghi nhận trên bản đồ hành chính, bản đồ địa chính, bản đồ quy hoạch và hệ thống cơ sở dữ liệu GIS quốc gia. Đồng thời, thông tin cũng được cập nhật trong hệ thống hồ sơ địa chính điện tử, phục vụ công tác quản lý đất đai, cấp giấy chứng nhận, quy hoạch và kiểm tra pháp lý sau này.

Việc thực hiện đúng và đầy đủ các bước trên không chỉ đảm bảo tính chính xác, minh bạch mà còn giúp ổn định ranh giới quản lý giữa các địa phương, tránh tranh chấp và tạo nền tảng phát triển bền vững cho từng khu vực.

Để đảm bảo độ chính xác cao trong quá trình khảo sát và đo đạc ranh giới, các đơn vị kỹ thuật hiện nay thường sử dụng các thiết bị hiện đại như Máy GNSS RTK Satlab SL7. Với khả năng thu nhận tín hiệu vệ tinh mạnh mẽ, độ chính xác tới từng centimet và hoạt động ổn định trong nhiều điều kiện môi trường, Satlab SL7 hỗ trợ hiệu quả trong việc xác định tọa độ mốc giới, phục vụ lập bản đồ địa giới và cập nhật dữ liệu hành chính một cách nhanh chóng, chính xác.

>>>Xem thêm: Tra cứu hồ sơ văn phòng đăng ký đất đai: Hướng dẫn đầy đủ và chính xác nhất

Tại sao cần phân chia địa giới hành chính?

Phân chia rõ ràng địa giới hành chính mang lại nhiều lợi ích quan trọng như:

Tăng hiệu quả quản lý nhà nước: Giúp các cơ quan chức năng xác định rõ phạm vi trách nhiệm, từ đó tránh chồng chéo hoặc bỏ sót trong quản lý dân cư, đất đai, tài nguyên.
Ổn định chính trị – xã hội: Ngăn ngừa và giải quyết tranh chấp ranh giới giữa các địa phương, giữ vững an ninh trật tự.
Cơ sở cho quy hoạch phát triển: Là căn cứ để xây dựng kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội, đầu tư hạ tầng, bố trí dân cư và tài nguyên.
Phục vụ công tác đo đạc – cấp sổ đỏ: Giúp xác định ranh giới thửa đất, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đúng phạm vi hành chính.

Thiết bị như Máy GNSS RTK Satlab Freyja đang trở thành công cụ đắc lực nhờ khả năng đo động thời gian thực (RTK), tích hợp màn hình màu cảm ứng, và hỗ trợ nhiều hệ tọa độ. Việc sử dụng Satlab Freyja giúp đơn vị đo đạc dễ dàng xác định mốc ranh giới rõ ràng, lập bản đồ địa giới hành chính đúng chuẩn quốc gia, góp phần quan trọng trong việc xây dựng một hệ thống quản lý hành chính chặt chẽ và khoa học.

>>>Xem thêm: Hồ sơ đăng ký đất đai lần đầu: Những điều bạn cần biết

Lưu ý khi thực hiện phân chia địa giới hành chính

Việc phân chia và xác lập địa giới hành chính cần tuân thủ chặt chẽ các quy định pháp luật hiện hành, đồng thời lưu ý một số vấn đề quan trọng sau:

Cần đảm bảo tính pháp lý và đồng thuận giữa các bên

Mọi hoạt động phân chia địa giới hành chính phải có cơ sở pháp lý rõ ràng, được thực hiện bởi cơ quan có thẩm quyền theo quy định tại Luật Tổ chức chính quyền địa phương, Luật Đất đai và các văn bản hướng dẫn thi hành.
Biên bản thống nhất ranh giới cần có chữ ký của tất cả các bên liên quan và được lưu trữ chính thức làm tài liệu pháp lý về sau.

Tránh xung đột, tranh chấp khi chưa xác định rõ mốc giới

Tại những khu vực có tranh chấp ranh giới hoặc chưa cắm mốc rõ ràng, cần tạm dừng việc xây dựng, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, hoặc quy hoạch sử dụng đất, để tránh phát sinh mâu thuẫn về quản lý hành chính và quyền lợi.
Trường hợp không đạt được sự thống nhất, cần báo cáo lên cấp trên có thẩm quyền để tổ chức hòa giải hoặc phân xử.

Đảm bảo độ chính xác kỹ thuật trong đo đạc

Quá trình đo đạc địa giới phải được thực hiện bởi đơn vị có năng lực, được cấp phép hành nghề trắc địa – bản đồ, sử dụng thiết bị hiện đại như GNSS RTK, máy toàn đạc điện tử, ảnh viễn thám để đảm bảo sai số trong giới hạn cho phép.
Các tọa độ, mốc giới cần được đối chiếu với hệ tọa độ quốc gia (VN-2000 hoặc Hệ tọa độ quốc tế WGS-84) để đảm bảo tính thống nhất toàn quốc.

Cập nhật thông tin địa giới đầy đủ vào hệ thống quản lý

Sau khi hoàn tất phân chia, toàn bộ dữ liệu địa giới hành chính cần được cập nhật đồng bộ vào bản đồ hành chính, bản đồ địa chính, và hệ thống cơ sở dữ liệu GIS quốc gia.
Điều này giúp cho việc tra cứu, quản lý, cấp sổ đỏ và quy hoạch được thực hiện chính xác, minh bạch và nhất quán.

Phân chia địa giới hành chính là công tác mang tính nền tảng trong hệ thống quản lý nhà nước. Khi thực hiện đúng quy trình và sử dụng công nghệ hiện đại, hoạt động này giúp đảm bảo sự minh bạch, ổn định và phát triển bền vững cho từng địa phương. Trong bối cảnh đô thị hóa và thay đổi hành chính diễn ra nhanh chóng, việc hiểu và thực hiện tốt công tác phân chia địa giới sẽ ngày càng trở nên quan trọng hơn.