Cách đọc bản vẽ xây dựng: Hướng dẫn chi tiết dễ hiểu nhất

Việc đọc bản vẽ xây dựng là một kỹ năng thiết yếu đối với bất kỳ ai làm việc trong ngành xây dựng và thiết kế. Bản vẽ không chỉ cung cấp thông tin về cấu trúc và hình dạng của công trình mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc lập kế hoạch và thi công. Để nâng cao độ chính xác trong quá trình thi công, máy thủy bình thường được sử dụng. Bài viết này sẽ hướng dẫn bạn cách đọc bản vẽ xây dựng một cách hiệu quả và dễ hiểu.

Tại sao cần biết cách đọc bản vẽ xây dựng?

Biết cách đọc bản vẽ giúp kỹ sư, nhà thầu, người giám sát và cả công nhân hiểu rõ được thiết kế, yêu cầu kỹ thuật và trình tự thi công. Nó giúp tránh sai sót trong quá trình triển khai như đặt sai vị trí cửa, làm sai kích thước tường, hoặc bố trí sai đường ống nước.

Đặc biệt, đối với kỹ sư đo đạc – người chịu trách nhiệm định vị các vị trí móng, tim cột, tim trục,… thì việc đọc và hiểu bản vẽ là vô cùng quan trọng. Hiện nay, với công nghệ đo cao độ bằng máy thủy bình Sokkia, việc xác định cao độ thiết kế ngoài thực địa trở nên chính xác và dễ dàng hơn. Tuy nhiên, để sử dụng thiết bị này hiệu quả, người dùng vẫn cần nắm rõ thông tin từ bản vẽ thiết kế như: cao độ chuẩn, mốc khống chế, hệ tọa độ, v.v…

Học cách đọc bản vẽ xây dựng từ những ký hiệu

Khi nhìn vào một bản vẽ, bạn sẽ thấy nhiều ký hiệu, đường nét và thông tin khác nhau. Dưới đây là các thành phần phổ biến mà bạn cần hiểu:

Khung tên bản vẽ

Nằm ở góc dưới bên phải mỗi tờ bản vẽ, khung tên chứa các thông tin quan trọng như:

Tên công trình
Tên bản vẽ
Tên người vẽ, người kiểm tra
Tỷ lệ
Ngày vẽ
Đơn vị thiết kế

Đây là cơ sở để xác định bản vẽ thuộc hạng mục nào và phục vụ cho bước tiếp theo.

Tỷ lệ bản vẽ

Tỷ lệ thể hiện mức độ thu nhỏ hoặc phóng to so với thực tế. Ví dụ, tỷ lệ 1/100 nghĩa là 1 đơn vị trên bản vẽ tương ứng với 100 đơn vị ngoài thực địa. Tỷ lệ rất quan trọng khi đo đạc hoặc triển khai thi công.

Ký hiệu kỹ thuật

Các ký hiệu trong bản vẽ bao gồm ký hiệu vật liệu, ký hiệu cửa, cầu thang, đường ống, vị trí cắt, mặt đứng… Việc đọc đúng các ký hiệu này giúp hiểu chính xác mục đích và cách bố trí từng hạng mục.

Hình chiếu: Mặt bằng, mặt đứng, mặt cắt

Mặt bằng: Nhìn từ trên xuống, thể hiện cách bố trí không gian theo tầng.
Mặt đứng: Nhìn trực diện từ bên ngoài vào công trình, cho thấy hình dáng mặt tiền.
Mặt cắt: Là hình ảnh khi “cắt” ngang công trình để thấy bên trong, như chiều cao tầng, kết cấu sàn, cầu thang,…

>> Xem thêm: Hướng dẫn cách đọc bản vẽ xây dựng cầu đường dành cho người mới

Hướng dẫn cách đọc bản vẽ xây dựng từng bước

Bước 1: Xác định loại bản vẽ

Khi tiếp cận một bộ hồ sơ thiết kế xây dựng, điều đầu tiên bạn cần làm là xác định loại bản vẽ mà mình đang xem. Trong thực tế, hồ sơ thiết kế thường gồm nhiều bản vẽ khác nhau như: bản vẽ kiến trúc, bản vẽ kết cấu, bản vẽ điện – nước (MEP), bản vẽ nội thất… Mỗi loại bản vẽ có mục đích sử dụng khác nhau và cách thể hiện riêng biệt.

Bước 2: Đọc khung tên và tỷ lệ bản vẽ

Sau khi xác định được loại bản vẽ, bạn cần đọc kỹ phần khung tên nằm ở góc dưới bên phải của bản vẽ. Tại đây sẽ ghi rõ tên công trình, tên bản vẽ, người thiết kế, ngày phát hành, đơn vị thiết kế và đặc biệt là tỷ lệ bản vẽ.

Tỷ lệ bản vẽ cho biết mối tương quan giữa kích thước thể hiện trên giấy và kích thước thực tế ngoài công trình. Ví dụ: tỷ lệ 1/100 có nghĩa là 1cm trên bản vẽ tương ứng 100cm (1m) ngoài thực địa. Việc hiểu rõ tỷ lệ giúp bạn dễ dàng quy đổi, kiểm tra và hình dung chính xác kích thước của các cấu kiện, chi tiết khi thi công.

Bước 3: Quan sát tổng thể và các hình chiếu

Trước khi đi vào chi tiết, bạn nên quan sát bản vẽ ở mức tổng thể để hiểu cách bố trí không gian. Hãy bắt đầu từ mặt bằng tổng thể hoặc mặt bằng từng tầng để hình dung bố cục các phòng, hành lang, cầu thang, ban công… Tiếp theo là các hình chiếu đứng (mặt đứng) giúp bạn thấy được hình dáng bên ngoài của công trình, độ cao các tầng, tỷ lệ kiến trúc và chi tiết trang trí mặt tiền.

Cuối cùng, bạn nên đọc mặt cắt để thấy được chiều cao từng tầng, kết cấu mái, dầm, sàn, chiều dày tường, độ dốc mái,… Sự kết hợp của ba hình chiếu (mặt bằng – mặt đứng – mặt cắt) sẽ mang đến cái nhìn toàn diện và trực quan nhất về công trình.

Bước 4: Tra cứu ký hiệu và chú thích

Trong bản vẽ xây dựng, các chi tiết không được thể hiện bằng lời mà chủ yếu thông qua ký hiệu và đường nét. Do đó, bạn cần tra cứu bảng ký hiệu đi kèm để hiểu rõ từng phần.

Bước 5: Kết hợp tọa độ để triển khai ngoài thực địa

Trong giai đoạn thi công, bạn cần xác định đúng cao độ các vị trí thi công như sàn, móng, dầm… thông qua các thông số cao độ trên bản vẽ. Để thực hiện điều này, kỹ sư thường sử dụng máy thủy bình điện tử Sokkia SDL30, máy thủy bình Sokkia B20,… để đo và kiểm tra cao độ thực tế so với thiết kế.

Thiết bị này cho phép bạn kiểm tra sự chênh lệch cao độ giữa các điểm một cách nhanh chóng và chính xác mà không cần đo thủ công.

>> Xem thêm: Top 5 phần mềm vẽ mặt cắt địa chất dành cho ngành cầu đường, xây dựng

Lưu ý khi học cách đọc bản vẽ xây dựng

Đọc từ tổng thể đến chi tiết: Luôn xem mặt bằng trước, sau đó mới đến mặt đứng và mặt cắt để hiểu rõ không gian và hình khối công trình.
Thường xuyên tra cứu ký hiệu kỹ thuật: Ghi nhớ các ký hiệu mới, đặc biệt trong bản vẽ kết cấu, điện nước hay tiêu chuẩn nước ngoài.
Học cách sử dụng máy thủy bình: Thiết bị này giúp xác định cao độ nhanh chóng và chính xác ngoài thực địa.

>> Xem thêm: Dịch vụ cho thuê thiết bị đo đạc tại Việt Thanh Group

Biết cách đọc bản vẽ xây dựng là một kỹ năng quan trọng không chỉ dành cho kỹ sư mà cả những ai tham gia vào quá trình xây dựng công trình. Hiểu đúng bản vẽ giúp thi công chính xác, tiết kiệm chi phí, đảm bảo an toàn và đúng tiến độ. Trong thời đại công nghệ, việc kết hợp bản vẽ kỹ thuật với thiết bị hiện đại như máy thủy bình sẽ giúp nâng cao hiệu quả làm việc, rút ngắn thời gian thi công và giảm thiểu sai sót.