Quy định áp dụng BIM trong xây dựng: Những điểm quan trọng

Trong bối cảnh ngành xây dựng đang hướng đến chuyển đổi số mạnh mẽ, BIM (Building Information Modeling) đã trở thành xu thế tất yếu giúp nâng cao hiệu quả quản lý, giảm chi phí và tăng tính chính xác trong thiết kế – thi công. Tuy nhiên, để triển khai hiệu quả, việc nắm rõ quy định áp dụng BIM trong xây dựng là điều bắt buộc đối với các tổ chức, doanh nghiệp và công cụ hỗ trợ cho công tác như máy toàn đạc. Việt Thanh Group sẽ giúp bạn tìm hiểu về quy định áp dụng bim trong xây dựng.

Cơ sở pháp lý về quy định áp dụng BIM trong xây dựng

BIM – viết tắt của Building Information Modeling, là mô hình thông tin công trình cho phép mô phỏng kỹ thuật số các đặc tính vật lý và chức năng của một công trình. Đây là công cụ mạnh mẽ giúp tích hợp thông tin trong toàn bộ vòng đời dự án, từ thiết kế – thi công – vận hành – bảo trì.

Việc áp dụng BIM tại Việt Nam được điều chỉnh bởi một số văn bản pháp lý quan trọng như:

Quyết định số 258/QĐ-TTg ngày 17/3/2023 của Thủ tướng Chính phủ

Đây là văn bản pháp lý quan trọng nhất, phê duyệt “Đề án áp dụng mô hình thông tin công trình (BIM)” trong hoạt động xây dựng và quản lý vận hành công trình.

Những nội dung chính của Quyết định 258/QĐ-TTg gồm:

Mục tiêu tổng thể: Khuyến khích và từng bước bắt buộc áp dụng BIM trong các dự án đầu tư xây dựng nhằm nâng cao năng lực quản lý, chất lượng và hiệu quả đầu tư xây dựng.
Đối tượng áp dụng: Các cơ quan quản lý nhà nước, chủ đầu tư, tư vấn thiết kế, nhà thầu thi công, đơn vị giám sát, quản lý vận hành và các tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động đầu tư xây dựng công trình.
Phạm vi áp dụng: Tất cả các dự án sử dụng vốn đầu tư công, vốn nhà nước ngoài ngân sách và khuyến khích đối với các dự án vốn tư nhân.
Lộ trình áp dụng: Giai đoạn 2023–2025 là giai đoạn khuyến khích tự nguyện và thí điểm trên một số dự án; từ năm 2025 trở đi, BIM sẽ được áp dụng bắt buộc đối với một số loại công trình cụ thể.

Quyết định này là căn cứ pháp lý đầu tiên và có tính định hướng chiến lược cao, tạo nền tảng cho việc ban hành các quy định chi tiết hơn từ các bộ, ngành.

Thông tư số 02/2023/TT-BXD ngày 03/4/2023 của Bộ Xây dựng

Thông tư này là văn bản hướng dẫn cụ thể việc áp dụng BIM trong hoạt động đầu tư xây dựng, được ban hành sau khi Đề án BIM được phê duyệt.

Các nội dung nổi bật trong Thông tư 02/2023/TT-BXD bao gồm:

Phân loại mức độ áp dụng BIM theo từng giai đoạn của dự án: từ khảo sát, thiết kế, thi công đến quản lý vận hành.
Yêu cầu về nội dung thông tin BIM: Các mô hình BIM phải thể hiện đầy đủ thông tin về hình học, thông tin phi hình học, mối quan hệ giữa các đối tượng, dữ liệu kỹ thuật, tiến độ, chi phí…
Tiêu chuẩn hóa mô hình BIM: Các mô hình phải được thiết lập phù hợp với tiêu chuẩn định dạng IFC (Industry Foundation Classes) để đảm bảo khả năng chia sẻ và liên thông dữ liệu giữa các bên.
Trách nhiệm của các bên: Chủ đầu tư, tư vấn thiết kế, nhà thầu thi công, giám sát, và đơn vị vận hành phải có kế hoạch và năng lực để triển khai BIM theo quy định. Đồng thời, chủ đầu tư có trách nhiệm tổ chức đánh giá mô hình BIM theo từng giai đoạn thực hiện dự án.
Yêu cầu về đào tạo nhân sự và năng lực hạ tầng: Đơn vị áp dụng BIM phải có đội ngũ nhân sự được đào tạo bài bản, phần mềm chuyên dụng, hệ thống máy chủ, lưu trữ dữ liệu và bảo mật thông tin.

Thông tư này đóng vai trò “cẩm nang” cho các đơn vị triển khai BIM, đảm bảo tính thống nhất và hiệu quả trong thực tiễn.

Luật Xây dựng năm 2014 (sửa đổi bổ sung năm 2020)

Mặc dù không đề cập trực tiếp đến cụm từ “BIM”, nhưng Luật Xây dựng 2014 và sửa đổi 2020 đã thể hiện rõ định hướng ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong hoạt động xây dựng.

Một số điểm liên quan đến BIM được thể hiện trong Luật gồm:

Điều 6, Điều 10 và Điều 13: Khuyến khích áp dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật, công nghệ mới trong khảo sát, thiết kế, thi công và quản lý vận hành công trình xây dựng.
Quy định về lập và quản lý hồ sơ thiết kế, thi công, nghiệm thu, vận hành công trình trên nền tảng số: Đây là cơ sở cho việc triển khai BIM như một hệ thống tích hợp toàn diện các thông tin công trình.
Luật hóa yêu cầu số hóa quản lý công trình trong các chương trình phát triển đô thị thông minh, thành phố thông minh và quản lý kết cấu hạ tầng kỹ thuật.

Việc cập nhật các điều khoản về công nghệ trong Luật Xây dựng tạo cơ sở pháp lý lâu dài, bảo đảm sự đồng bộ và liên kết giữa các ngành liên quan.

Đối tượng bắt buộc áp dụng BIM

Theo quy định hiện hành, BIM sẽ được áp dụng bắt buộc đối với một số loại dự án cụ thể từ năm 2025, bao gồm:

Dự án đầu tư công có tổng mức đầu tư từ 120 tỷ đồng trở lên.
Công trình sử dụng ngân sách nhà nước có quy mô lớn, phức tạp.
Các dự án hạ tầng kỹ thuật cấp quốc gia hoặc có yêu cầu quản lý vận hành phức tạp.

Ngoài ra, các chủ đầu tư tư nhân có thể tự nguyện áp dụng BIM để nâng cao hiệu quả quản lý và chất lượng dự án.

Lộ trình triển khai BIM tại Việt Nam

Lộ trình áp dụng BIM được chia làm 2 giai đoạn:

Giai đoạn 2023–2025: Khuyến khích áp dụng trên các dự án mẫu để rút kinh nghiệm.
Từ 2025 trở đi: Áp dụng bắt buộc cho các dự án thuộc nhóm đối tượng nêu trên.

Nội dung bắt buộc khi áp dụng BIM

Theo Thông tư 02/2023/TT-BXD, khi áp dụng BIM, các bên tham gia dự án cần đảm bảo các yêu cầu sau:

Xây dựng quy trình quản lý BIM phù hợp với từng giai đoạn của dự án.
Cập nhật mô hình BIM liên tục từ thiết kế đến thi công và vận hành.
Đảm bảo tương thích giữa phần mềm, dữ liệu và chuẩn định dạng theo quy định (như IFC).
Có đội ngũ nhân sự được đào tạo về BIM trong doanh nghiệp hoặc dự án.

Theo Quyết định 258/QĐ-TTg năm 2023 và Thông tư 02/2023/TT-BXD, BIM sẽ được áp dụng bắt buộc cho các dự án đầu tư công quy mô lớn từ năm 2025. Để triển khai BIM hiệu quả, việc tích hợp thiết bị đo đạc chính xác như máy toàn đạc Sokkia IM-100 Series là yếu tố quan trọng, giúp thu thập dữ liệu thực địa chính xác, phục vụ xây dựng mô hình số công trình ngay từ giai đoạn khảo sát.

>>>Xem thêm: Khám phá vai trò của Bim và GIS: Giải pháp toàn diện cho ngành xây dựng 4.0

Lợi ích khi áp dụng BIM theo đúng quy định

Tiết kiệm thời gian và chi phí trong suốt vòng đời dự án.
Nâng cao hiệu quả phối hợp giữa các bên tham gia (chủ đầu tư, tư vấn, nhà thầu…).
Giảm thiểu sai sót trong thiết kế, tránh xung đột trong thi công.
Tăng cường quản lý tài sản sau đầu tư thông qua mô hình dữ liệu trực quan, chính xác.

Bên cạnh yêu cầu pháp lý, việc triển khai BIM cũng đòi hỏi các chủ đầu tư và nhà thầu phải trang bị công nghệ hiện đại để đảm bảo khả năng liên kết dữ liệu, từ thiết kế đến thi công và quản lý vận hành. Trong đó, các thiết bị như máy toàn đạc Sokkia IM-50 Series hỗ trợ định vị nhanh và chính xác, góp phần tạo ra mô hình BIM có độ tin cậy cao.

>>>Xem thêm: Liên kết scan 3D laser và BIM – Tạo ra sự kết nối hoàn hảo trong quản lý dự án xây dựng

Một số lưu ý khi áp dụng BIM

Doanh nghiệp cần chuẩn bị hạ tầng công nghệ và nhân sự đủ năng lực trước khi triển khai.
Cần xây dựng chiến lược áp dụng BIM rõ ràng, từ cấp độ đơn giản đến nâng cao.
Nên đầu tư vào đào tạo nội bộ hoặc hợp tác với các đơn vị chuyên về BIM để đảm bảo hiệu quả.

Việc nắm rõ quy định áp dụng BIM trong xây dựng không chỉ giúp tuân thủ pháp luật mà còn là nền tảng để các doanh nghiệp và tổ chức chuyển mình trong thời đại số hóa ngành xây dựng. Với sự đồng hành của các chính sách hỗ trợ và công nghệ phát triển, BIM hứa hẹn sẽ trở thành công cụ không thể thiếu trong mọi dự án trong tương lai gần.