Viễn thám là gì? Hoạt động viễn thám và phân loại chi tiết

Viễn thám là gì là vấn đề được nhiều người quan tâm hiện nay đặc biệt khi xu hướng tích hợp viễn thám vào GIS đang dần phổ biến. Thông qua viễn thám giúp hỗ trợ nhu cầu thu thập dữ liệu phục vụ cho đời sống, sinh tế, xã hội, quân sự… Để hiểu rõ hơn về công nghệ viễn thám, ảnh viễn thám và các vấn đề liên quan, mời bạn tìm hiểu qua bài viết!

Viễn thám là gì?

Viễn thám là môn khoa học chỉ các hoạt động thu thập thông tin thu thập, đo lường và phân tích thông tin của vật thể trên bề mặt Trái Đất hoặc gần bề mặt Trái Đất thông qua việc sử dụng các công nghệ và phương tiện không tiếp cận trực tiếp đối tượng hoặc khu vực mà mình đang quan sát.

Cụ thể, viễn thám có thể bao gồm sử dụng máy bay không người lái (UAVs), máy định vị vệ tinh GNSS, cảm biến từ xa và các công nghệ khác để thu thập dữ liệu. Viễn thám có ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực, bao gồm quân sự, địa lý học, quản lý tài nguyên tự nhiên và giám sát môi trường.

viễn thám là gì — *Hình ảnh viễn thám và ứng dụng*

Viễn thám là một phần quan trọng của công nghệ thông tin, mang lại khả năng thu thập dữ liệu không gian hiệu quả và an toàn từ xa.

Dữ liệu ảnh viễn thám: Là dữ liệu hình ảnh đối tượng địa lý được thu nhận từ vệ tinh viễn thám.

Hoạt động viễn thám: Là các hoạt động có liên quan đến hệ thống thu nhận dữ liệu ảnh viễn thám; thu nhận, lưu trữ, xử lý, cung cấp, khai thác và sử dụng dữ liệu ảnh viễn thám; xây dựng cơ sở dữ liệu ảnh viễn thám.

Công trình hạ tầng thu nhận dữ liệu ảnh viễn thám: Bao gồm các trạm thu dữ liệu viễn thám, trạm điều khiển vệ tinh viễn thám.

Sản phẩm viễn thám: Bao gồm dữ liệu ảnh viễn thám, dữ liệu ảnh viễn thám thô, dữ liệu ảnh viễn thám thô đã được hiệu chỉnh bức xạ, hình học và các thông tin, dữ liệu chuyên đề được chiết xuất từ dữ liệu ảnh viễn thám.

Siêu dữ liệu viễn thám: Là các thông tin mô tả về dữ liệu, sản phẩm viễn thám bao gồm nội dung, nguồn gốc, chất lượng và các thông tin khác có liên quan.

>>> Tham khảo thêm: Tỉ lệ bản đồ là gì? Có mấy loại và cách tính chi tiết

Nguyên tắc trong hoạt động viễn thám là gì?

Dữ liệu ảnh viễn thám, siêu dữ liệu, sản phẩm viễn thám phải được cập nhật thường xuyên, cung cấp đầy đủ, chính xác, kịp thời phục vụ yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội, quan trắc, giám sát tài nguyên, môi trường, tìm kiếm cứu nạn, phòng chống thiên tai, quốc phòng, an ninh.

Cơ sở dữ liệu ảnh viễn thám quốc gia: Đây là tập hợp dữ liệu ảnh viễn thám được thu nhận tại trạm thu dữ liệu viễn thám quốc gia, dữ liệu ảnh viễn thám mua từ nguồn ngân sách nhà nước, siêu dữ liệu viễn thám tập hợp từ các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh và sản phẩm viễn thám đã được kiểm tra, đánh giá và tổ chức quản lý, lưu trữ một cách có hệ thống.

Cơ sở dữ liệu ảnh viễn thám quốc gia phải được duy trì, vận hành và cập nhật thường xuyên để xây dựng, cập nhật cơ sở dữ liệu nền địa lý quốc gia, bản đồ địa hình quốc gia và dữ liệu không gian địa lý quốc gia, tuân thủ các quy định của pháp luật về an toàn thông tin mạng.

Lịch sử phát triển của viễn thám

Lịch sử phát triển của viễn thám bắt đầu từ những năm đầu của thế kỷ 20 và có sự phát triển đáng kể qua các giai đoạn khác nhau. Dưới đây là một số sự kiện quan trọng trong lịch sử phát triển của viễn thám:

Thế chiến I (1914-1918): Viễn thám xuất hiện lần đầu trong Thế Chiến I với việc sử dụng máy bay để quan sát và thu thập thông tin trên chiến trường. Sự xuất hiện của máy bay đã mở ra một khía cạnh mới trong chiến tranh và tình báo.
Thập kỷ 1930-1940:
- Máy bay trinh sát: Các máy bay trinh sát được phát triển và sử dụng rộng rãi trong Thế Chiến II để thu thập thông tin quân sự.
- Phát triển của máy ảnh: Công nghệ máy ảnh ngày càng cải thiện, giúp tăng cường khả năng thu thập thông tin hình ảnh từ xa.
Thập kỷ 1950-1970:
- Vệ tinh: Các vệ tinh nhân tạo xuất hiện, mang lại khả năng quan sát toàn cầu và thu thập dữ liệu từ xa trên mức độ lớn.
- Công nghệ radar và cảm biến: Công nghệ radar và cảm biến khác được tích hợp vào các hệ thống viễn thám, cung cấp khả năng thu thập thông tin trong điều kiện khó khăn như mưa, sương mù.
Thập kỷ 1980-1990: Sự phát triển của GPS: Hệ thống định vị toàn cầu (GPS) trở thành một phần quan trọng của viễn thám, giúp xác định vị trí chính xác của các đối tượng trên mặt đất.
Thập kỷ 2000 đến nay:
- Máy bay không người lái (UAVs): Sự phát triển của UAVs đã mở ra một kỷ nguyên mới trong viễn thám, cho phép thu thập thông tin từ không gian mà không cần sự tham gia trực tiếp của người lái.
- Công nghệ xử lý hình ảnh và trí tuệ nhân tạo: Sự tiến bộ trong xử lý hình ảnh và trí tuệ nhân tạo giúp tự động hóa việc phân tích và hiểu dữ liệu từ các nguồn viễn thám.
- Những tiến bộ này đã làm cho viễn thám trở thành một phần quan trọng của quân sự, tình báo và nhiều lĩnh vực khác trong xã hội.

Các loại viễn thám phổ biến

Viễn thám có thể được phân loại dựa trên nhiều yếu tố khác nhau, bao gồm phương tiện sử dụng, mục tiêu ứng dụng và phương pháp thu thập thông tin. Dưới đây là một số phân loại chính:

Dựa trên phương tiện:

Vệ tinh viễn thám: Sử dụng vệ tinh nhân tạo ở ngoài không gian để thu thập thông tin từ trên cao.
Máy bay biễn thám: Bao gồm cả máy bay có người lái và máy bay không người lái (UAVs), được sử dụng để thăm dò và thu thập dữ liệu từ không gian.

Dựa trên đặc điểm thu thập thông tin:

Viễn thám quang phổ: Sử dụng các cảm biến để thu thập dữ liệu ánh sáng có thể nhìn thấy bởi mắt người, chẳng hạn như hình ảnh quang học và hồng ngoại.
Viễn thám Radar: Sử dụng sóng radar để thu thập dữ liệu, không bị ảnh hưởng bởi điều kiện thời tiết hay ánh sáng.

Dựa trên mục tiêu ứng dụng:

Viễn thám quân sự: Sử dụng để theo dõi và thu thập thông tin về hoạt động quân sự, mục tiêu quân sự và đánh giá tình hình chiến trường.
Viễn thám địa lý học: Áp dụng trong nghiên cứu địa lý, quản lý tài nguyên, đánh giá môi trường và quản lý đô thị.
Viễn thám nông nghiệp: Sử dụng để theo dõi và quản lý tình trạng cây trồng, đất đai và nguồn nước để nâng cao hiệu suất nông nghiệp.

Dựa trên phương pháp thu thập thông tin:

Viễn thám hình ảnh: Thu thập thông tin thông qua hình ảnh chụp từ không gian.
Viễn thám đa phổ: Sử dụng cảm biến để thu thập dữ liệu ở nhiều bước sóng khác nhau, từ quang phổ đồng thời đến radar và hồng ngoại.

Các loại viễn thám này thường được kết hợp để tạo ra hệ thống hoàn chỉnh, đa dạng và hiệu quả trong việc thu thập thông tin từ xa từ môi trường xung quanh.

Bài viết liên quan: Bình đồ và mặt cắt địa hình trong ngành Trắc địa

Ứng dụng của ảnh viễn thám

Dữ liệu ảnh viễn thám được khai thác và sử dụng phục vụ các hoạt động sau:

Quan trắc, giám sát về ô nhiễm môi trường: đất, nước do chất thải sinh hoạt và chất thải công nghiệp; không khí do khí phát thải công nghiệp và sinh hoạt; ô nhiễm môi trường do thiên tai, các khoáng chất tự nhiên độc hại phát tán vào môi trường, khai thác khoáng sản; kiểm kê khí nhà kính.
Công tác thu thập thông tin, dữ liệu, phân tích, điều tra, đánh giá, theo dõi diễn biến tài nguyên, môi trường định kỳ và đột xuất nhằm đưa ra các báo cáo phục vụ phát triển kinh tế – xã hội; phòng, chống thiên tai; giám sát hạn hán, cảnh báo cháy rừng, diễn biến lũ lụt, cứu hộ cứu nạn và ứng phó với biến đổi khí hậu; hiện trạng sản xuất nông nghiệp.
Xây dựng, cập nhật bản đồ chuyên đề và cơ sở dữ liệu chuyên đề về hiện trạng tài nguyên thiên nhiên và môi trường, thực trạng biến đổi khí hậu; lập bản đồ địa chất các tỷ lệ.
Cập nhật cơ sở dữ liệu nền địa lý quốc gia, hệ thống bản đồ địa hình quốc gia.
Phục vụ công tác quốc phòng, an ninh.

Bài viết tổng hợp các thông tin viễn thám là gì và các vấn đề liên quan. Để hỗ trợ cho hoạt động thu thập thông tin địa lý, mời quý khách hàng lựa chọn một số sản phẩm máy GPS 2 tần số nổi bật: