Bản đồ chuyên đề hay còn gọi là bản đồ đơn chủ đề. Nó thể hiện một chủ đề hoặc một đối tượng nhất định. Bản đồ chuyên đề có lịch sử tính bằng thiên niên kỷ. Ngày nay, loại bản đồ này lại càng ngày càng được áp dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực. Vậy bản đồ chuyên đề là gì? Bản đồ chuyên đề thể hiện những nội dung gì? Ý nghĩa của chúng ra sao? Mọi thông tin giải đáp sẽ có trong bài viết dưới đây.
Khái niệm bản đồ chuyên đề là gì?
Bản đồ chuyên đề là gì? Bản đồ chuyên đề có tên tiếng Anh là Thematic Map là một phần của bản đồ. Bản đồ chuyên đề làm nhiệm vụ thể hiện một hoặc một nhóm các yếu tố tự nhiên hoặc kinh tế, xã hội một cách chi tiết và cụ thể. Những yếu tố này ít được hiển thị trên bản đồ địa lý chung chung.
Một số loại bản đồ chuyên đề như: bản đồ dân số, bản đồ địa chất, bản đồ nhiệt độ, bản đồ lượng mưa, bản đồ khí hậu, bản đồ quy hoạch thủy lợi… Những số liệu cụ thể thể hiện trên bản đồ có được bằng phương pháp thống kê hoặc biên tập lại từ các văn bản hoặc tài liệu bản đồ.
Xem thêm: Bản đồ chuyên đề đất đai – Chìa khóa để hiểu rõ hiện trạng sử dụng đất
Phân loại bản đồ chuyên đề
Sau khi đã hiểu được khái niệm bản đồ chuyên đề là gì bạn đọc cần nắm bắt được một số loại bản đồ chuyên đề chính hiện nay. Dưới đây là một số loại bản đồ chuyên đề thường gặp hiện nay:
Bản đồ chuyên đề Choropleth
Bản đồ chuyên đề Choropleth là gì? Đây là một dạng bản đồ chuyên đề thể hiện được đầy đủ các giá trị bên trong một khu vực địa lý nhất định thông qua màu sắc và các kiểu mẫu riêng biệt. Các thông tin trên bản đồ này sẽ được phân thành các lớp khác nhau. Mỗi lớp lại được biểu thị bằng một màu hoặc một kiểu nhất định.
Bản đồ chuyên đề Choropleth được sử dụng để đo nhân khẩu học, kiểm soát tổng dân số, đo lường mật độ dân số của một vùng cụ thể. Bên cạnh đó, nó còn giúp hình dung được khối lượng hàng hóa bán ra và doanh thu.
Bản đồ này mang ưu điểm là dễ sử dụng, đọc thông số chính xác trong phần mềm Maptive. Chính vì vậy mà kiểu bản đồ chuyên đề này được sử dụng rộng rãi. Đặc biệt, với tính chất phản xạ màu dữ liệu của các lớp mà giúp cho việc giải nghĩa khối lượng lớn dữ liệu một cách nhanh chóng với những bản đồ phức tạp.
Nhưng hạn chế của loại bản đồ này chính là dễ gây nhầm lẫn cho người dùng. Vì vậy, nó thường được sử dụng để tổng quát hóa mà không quá đi sâu vào những dữ liệu cụ thể, chi tiết.
Bản đồ chuyên đề mật độ điểm
Đúng như tên gọi của nó, bản đồ chuyên đề mật độ điểm là bản đồ dùng điểm để thể hiện dữ liệu phân tán theo địa lý hoặc dùng để phân tích mật độ mô hình theo không gian, nó được dùng phổ biến trong đo mật độ. Càng những khu vực có số lượng lớn dữ liệu thì các chấm càng dày hơn và được xếp gần nhau hơn.
Ưu điểm của dạng bản đồ chuyên đề này là dễ dùng, dễ tiếp cận. Nó mang đến cho người dùng những hình dung chính xác về số liệu cũng như mật độ dữ liệu. Nhưng hạn chế khi xem bản đồ này là phải phụ thuộc vào bối cảnh. Vì vậy chúng ta cần xem xét về ranh giới, tính dễ đọc của bản đồ.
Bản đồ chuyên đề nhiệt đo mật độ
Bản đồ chuyên đề nhiệt đo mật độ được dùng để thể hiện các dữ liệu thông qua màu sắc biểu thị. Càng những khu vực có màu sắc tối hơn thì mật độ càng cao hơn và ngược lại. Cũng từ sự phân bố các điểm và số lượng mà người ta vẽ các dữ liệu điểm riêng lẻ trên bản đồ với những màu sắc và cách vẽ khác nhau.
Người ta sử dụng bản đồ chuyên đề để phân tích bán hàng, tiếp thị hay thăm dò thị trường ở những khu vực chưa có. Hoặc có thể dùng bản đồ chuyên đề nhiệt đô mật độ để đo cường độ dữ liệu, sự tập trung của đối tượng nào đó.
Xem thêm: Màu sắc trên bản đồ quy hoạch: Hiểu rõ ý nghĩa và ứng dụng
Các thành phần chính của bản đồ chuyên đề là gì?
Những thành phần chính có trong bản đồ chuyên đề là gì? Khi đọc bản đồ chuyên đề bạn sẽ thấy có những thành phần sau:
Bản đồ chính: Bản đồ chính sẽ bao gồm bản đồ chuyên đề, bao gồm các yếu tố thể hiện đầy đủ chủ đề mà bản đồ cần biểu thị. Ví dụ: Bản đồ khí hậu thì nội dung chính là nhiệt độ, lượng mưa, gió,…
Thành phần hỗ trợ: đây là những thành phần phụ nhưng rất quan trọng giúp làm nổi bật được ý nghĩa của bản đồ. Thành phần này bao gồm: Tên của bản đồ, bảng chú giải, tỉ lệ bản đồ, năm sản xuất, cơ sở sản xuất… Nó giúp cho việc đọc bản đồ của bạn dễ dàng hơn.
Thành phần bổ sung: thành phần bổ sung gồm ảnh minh họa, đồ thị, số liệu tra cứu, biểu đồ, bản đồ phụ… để bổ sung, giải thích thêm cho nội dung biểu thị của bản đồ chính, giúp cho việc đọc hiểu bản đồ chính thuận lợi hơn. Tuy nhiên, thành phần này cũng không quá quan trọng. Nếu không có chúng thì việc đọc bản đồ chính vẫn diễn ra được bình thường.
Cơ sở toán học: Cơ sở toán học là những nguyên tắc toán học được sử dụng trong quá trình thành lập bản đồ. Cơ sở toán học giúp cho việc thiết lập bản đồ chuẩn về vị trí, hình dạng, kích thước của các yếu tố hiển thị trên bản đồ. Cơ sở toán học để thành lập bản đồ bao gồm: lưới chiếu, tỉ lệ và mạng lưới các điểm khống chế trắc địa.
Xem thêm: Quy định về ký hiệu bản đồ hiện trạng sử dụng đất
Bản đồ chuyên đề thể hiện nội dung gì?
Nội dung của bản đồ chuyên đề là gì? Bản đồ chuyên đề có chia thành phần chính và thành phần phụ. Trong đó những đối tượng thuộc nội dung chính sẽ được thể hiện rõ nét. Đối tượng phụ làm nổi bật đối tượng chính và hỗ trợ cho việc đọc bản đồ.
Về bản chất, nội dung của bản đồ chuyên đề hẹp hơn so với nội dung của bản đồ địa lý. Nhưng nó lại đi sâu vào việc biểu thị nội dung cụ thể bên trong của các đối tượng, hiện tượng.
Bản đồ chuyên đề gồm hai nội dung chính bao gồm nền địa lý và nội dung chuyên đề. Trong đó nền địa lý bao gồm các yếu tố địa lý cơ sở. Nền địa lý tổng quát được nội dung thích hợp với từng loại bản đồ chuyên đề. Nội dung chuyên đề là những đối tượng được hiển thị chi tiết theo chủ đề của bản đồ.
Để nội dung của bản đồ chuyên đề được hiển thị chi tiết, chính xác, giúp người đọc dễ dàng đọc hiểu thì các thông tin được hiển thị trên bản đồ phải chính xác. Và các thiết bị đo đạc hiện đại như máy thủy bình, máy GPS RTK,… sẽ hỗ trợ làm việc đó. Một số thiết bị thường được sử dụng như: máy GNSS RTK Hi-Target V500; Máy thủy bình Nikon AC-2S; máy thủy bình Hi-Target….
Ý nghĩa của bản đồ chuyên đề là gì?
Ý nghĩa của bản đồ chuyên đề là gì? Bản đồ chuyên đề có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Nó góp phần không nhỏ vào hiệu quả của việc quy hoạch, xây dựng, phát triển và khai thác nguồn tài nguyên của quốc gia.
Tỉ lệ của các bản đồ chuyên đề khác nhau sẽ mang những ý nghĩa khác nhau từ tổng thể đến chi tiết. Từ vị trí địa lý của các khu vực khác nhau để giúp chúng ta thấy được sự phân bố của các hiện tượng cũng như mối quan hệ lẫn nhau giữa các hiện tượng đó.
Bên cạnh đó, khi so sánh cùng một hiện tượng trên bản đồ chuyên đề ở những giai đoạn lịch sử khác nhau sẽ cho thấy được động thái cũng như sự thay đổi của hiện tượng.
Xem thêm: Những ứng dụng tỉ lệ bản đồ trên thực tế
Trên đây là những thông tin tổng hợp về bản đồ chuyên đề là gì mà Việt Thanh Group cung cấp đến quý bạn đọc. Nếu bạn đọc quan tâm đến các thông tin liên quan, hãy truy cập website của Việt Thanh để biết thêm thông tin chi tiết nhé.
>> Xem thêm Dịch vụ in ấn bản đồ khổ lớn
Be the first to review “Bản đồ chuyên đề là gì? Phân loại, ý nghĩa và các thành phần chính”