Cách phân loại phép chiếu bản đồ và ứng dụng trong trắc địa

Phân loại phép chiếu bản đồ là quá trình chuyển đổi các điểm từ bề mặt Trái Đất hình cầu sang bản đồ phẳng, nhằm giảm thiểu sai số và đảm bảo tính chính xác. Mỗi loại phép chiếu có ưu và nhược điểm riêng, phù hợp với các mục đích khác nhau như lập bản đồ địa hình, quy hoạch đô thị hay xây dựng hạ tầng kỹ thuật. Hãy cùng Việt Thanh Group tìm hiểu chi tiết các loại phép chiếu bản đồ và ứng dụng thực tế của chúng trong trắc địa.

>>> Xem thêm: Máy GPS 2 tần số RTK, máy định vị GPS cầm tay đảm bảo đo đạc hiệu quả và chính xác.

Khám phá phép chiếu bản đồ là gì?

Phép chiếu bản đồ là phương pháp chuyển đổi các điểm từ bề mặt hình cầu hoặc elip của Trái Đất lên bề mặt phẳng của bản đồ. Do Trái Đất có dạng hình cầu hoặc hình elip, việc chuyển đổi này luôn tạo ra những sai số nhất định, và các phép chiếu khác nhau sẽ cố gắng giảm thiểu sai số ở các khu vực hoặc đặc tính nhất định của bản đồ (diện tích, khoảng cách, hình dạng, hoặc góc độ).

>>> Xem thêm: Máy GPS cầm tay Garmin nổi bật như Máy GPS cầm tay Garmin eTrex 32x, Máy GPS cầm tay Garmin GPSMAP 64sx, Máy cầm tay Garmin GPSMAP 66st , Máy định vị GPS cầm tay Garmin 79S, Garmin Montana 700 là sự lựa chọn hoàn hảo cho sự bền bỉ và mạnh mẽ trong mọi địa hình.

Phân loại phép chiếu bản đồ phổ biến hiện nay

Có nhiều cách phân loại phép chiếu bản đồ dựa trên các tiêu chí khác nhau, chẳng hạn như theo bề mặt chiếu, theo tính chất bảo toàn (bảo toàn diện tích, bảo toàn góc…), hoặc theo phương pháp chiếu. Dưới đây là các phân loại chính của phép chiếu bản đồ.

Phân loại theo bề mặt chiếu

Các phép chiếu bản đồ có thể được phân loại dựa trên bề mặt chiếu, tức là cách bề mặt Trái Đất được “chiếu” lên một bề mặt phẳng.

Phép chiếu hình nón (Conic Projection): Bề mặt Trái Đất được chiếu lên một hình nón. Phép chiếu này thường được sử dụng cho các vùng vĩ độ trung bình, nơi sự biến dạng ở các vùng cực và xích đạo được giảm thiểu.
Ứng dụng: Thường dùng để lập bản đồ quốc gia, bản đồ khu vực hoặc bản đồ giao thông cho các khu vực rộng lớn.
Phép chiếu hình trụ (Cylindrical Projection): Trái Đất được chiếu lên một hình trụ. Loại phép chiếu này phổ biến nhất là phép chiếu Mercator. Đây là phép chiếu bảo toàn góc, nhưng kích thước các khu vực càng gần cực càng bị phóng đại.
Ứng dụng: Thường dùng cho các bản đồ hàng hải, bản đồ đường bay hoặc các khu vực gần xích đạo.
Phép chiếu mặt phẳng (Azimuthal Projection): Bề mặt của Trái Đất được chiếu lên một mặt phẳng tiếp xúc với Trái Đất tại một điểm. Các điểm cách xa trung tâm của phép chiếu sẽ bị biến dạng nhiều hơn.
Ứng dụng: Thường được sử dụng để lập bản đồ các vùng cực hoặc bản đồ địa chính.

Phân loại theo tính chất bảo toàn

Các phép chiếu cũng có thể được phân loại dựa trên tính chất bảo toàn, tức là phép chiếu giữ nguyên một hoặc nhiều đặc tính quan trọng của bề mặt Trái Đất khi chuyển lên bản đồ phẳng.

Phép chiếu bảo toàn diện tích (Equal-Area Projection): Loại phép chiếu này đảm bảo rằng diện tích của các khu vực trên bản đồ tỷ lệ thuận với diện tích thực tế trên Trái Đất, tuy nhiên các yếu tố khác như hình dạng hoặc góc độ có thể bị méo mó.
Ứng dụng: Dùng cho bản đồ thể hiện các khu vực như bản đồ địa lý và chính trị, nơi diện tích là yếu tố quan trọng.
Phép chiếu bảo toàn góc (Conformal Projection): Phép chiếu bảo toàn góc giữ nguyên tỷ lệ góc giữa các đường tại các điểm trên bản đồ. Điều này có nghĩa là hình dạng của các khu vực nhỏ được giữ nguyên, nhưng diện tích và khoảng cách có thể bị biến dạng.
Ứng dụng: Phổ biến trong các bản đồ hàng hải và hàng không, nơi yêu cầu độ chính xác về hình dạng và góc độ.
Phép chiếu bảo toàn khoảng cách (Equidistant Projection): Phép chiếu này bảo đảm khoảng cách từ một điểm cụ thể (thường là trung tâm bản đồ) đến các điểm khác là chính xác. Tuy nhiên, khoảng cách giữa các điểm khác nhau trên bản đồ có thể bị biến dạng.
Ứng dụng: Thường được dùng để lập bản đồ đường bay, bản đồ tuyến đường hoặc bản đồ các khu vực gần nhau.

Phân loại theo phương pháp chiếu

Các phép chiếu bản đồ cũng có thể được phân loại theo phương pháp chiếu, tức là cách mà hình ảnh của Trái Đất được “chiếu” lên bề mặt phẳng.

Phép chiếu gốc: Là phép chiếu mà hình ảnh của Trái Đất được chiếu trực tiếp từ một điểm ánh sáng nằm trong tâm của hình cầu lên bề mặt phẳng.
Phép chiếu xiên: Trong phép chiếu này, góc chiếu không vuông góc với mặt phẳng, tạo ra sự méo mó lớn hơn ở các khu vực xa trung tâm bản đồ.
Phép chiếu trực tiếp: Hình ảnh của Trái Đất được chiếu trực tiếp từ một điểm nằm ngoài hình cầu (thường là trên trục của Trái Đất).

Ngoài ra, Máy Thủy Bình Sokkia , Máy Thủy Bình Leica , Máy Thủy Bình Hi-Target giúp nâng cao chất lượng công việc trong các lĩnh vực đo đạc địa lý và các máy thủy bình nổi bật như:

Máy Thủy Bình Hi-Target HT32, Máy Thủy Bình Sokkia B40A, Máy Thủy Bình Nikon AX-2S để xác định chính xác vị trí và ranh giới của từng thửa đất trên thực địa.

Ứng dụng của phân loại phép chiếu bản đồ trong trắc địa

Phép chiếu bản đồ có vai trò cực kỳ quan trọng trong trắc địa, đặc biệt là khi lập bản đồ địa hình, quy hoạch đô thị và xây dựng hạ tầng kỹ thuật. Việc lựa chọn phép chiếu phù hợp có thể ảnh hưởng trực tiếp đến độ chính xác của bản đồ và các kết quả đo đạc.

Lập bản đồ địa hình

Trong trắc địa, các phép chiếu bản đồ được sử dụng để tạo ra các bản đồ địa hình chi tiết, giúp các kỹ sư hiểu rõ về địa hình khu vực, độ cao và các yếu tố địa lý quan trọng khác. Phép chiếu bảo toàn diện tích thường được sử dụng để đảm bảo tỷ lệ chính xác giữa các khu vực.

Quy hoạch đô thị

Trong quy hoạch đô thị, các phép chiếu bảo toàn khoảng cách thường được sử dụng để xác định chính xác khoảng cách giữa các khu vực khác nhau, giúp quy hoạch và phân bố hợp lý hạ tầng.

>>> Xem thêm: Cách xem bản đồ vệ tinh rõ nét trên điện thoại

Ưu và nhược điểm của việc phân loại phép chiếu bản đồ

Mỗi loại phép chiếu bản đồ đều có những ưu và nhược điểm riêng, phụ thuộc vào mục đích sử dụng:

Ưu điểm: Giảm thiểu sự biến dạng ở các khu vực quan trọng, giúp tạo ra các bản đồ chính xác phục vụ các nhu cầu cụ thể như hàng hải, hàng không, hoặc quy hoạch đô thị.
Nhược điểm: Mọi phép chiếu đều có một số dạng méo mó nhất định, vì không có phép chiếu nào có thể giữ nguyên tất cả các yếu tố của bề mặt Trái Đất (diện tích, khoảng cách, hình dạng) trên một bản đồ phẳng.

>>> Xem thêm: Hướng dẫn chi tiết về máy định vị vệ tinh gps – Tầm quan trọng

Phân loại phép chiếu bản đồ là một bước quan trọng trong quá trình lập bản đồ và khảo sát địa hình, đặc biệt trong lĩnh vực trắc địa. Hiểu rõ về các loại phép chiếu khác nhau, từ chiếu hình nón, hình trụ, đến bảo toàn góc hay diện tích, giúp các chuyên gia trắc địa chọn lựa phương pháp phù hợp nhất cho từng mục đích sử dụng.

Việt Thanh Group cung cấp các dịch vụ cho thuê thiết bị đo đạc với chính sách hậu mãi tốt và sự hỗ trợ kỹ thuật tận tâm, Việt Thanh Group luôn đồng hành cùng khách hàng trong suốt quá trình sử dụng sản phẩm, đảm bảo hiệu quả công việc tối ưu.

Nếu bạn muốn biết thêm chi tiết về lĩnh vực trắc địa hãy liên hệ với Việt Thanh Group qua hotline 0972-819-598 để đồng hành cùng bạn mang đến sự yên tâm và thành công cho từng dự án.